Ischemie

Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht. Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.

Ischemie is onvoldoende doorbloeding richting weefsel waardoor een zuurstoftekort optreedt dat de celstofwisseling in gevaar brengt.

Ieder orgaan in het menselijk of dierlijk lichaam heeft voor het functioneren een zekere hoeveelheid zuurstof, energieleverende stoffen en bouwstoffen nodig, die bij bijna alle organen door het bloed worden aangevoerd. Ook moeten toxische producten kunnen worden afgevoerd. Vermindert of stopt de bloedtoevoer, dan komt het orgaan in moeilijkheden na een tijdsduur die omgekeerd evenredig is met de intensiteit van de stofwisseling, het metabolisme, die erin plaatsvindt.

Oorzaken

Er zijn twee oorzaken voor ischemie: problemen in de aanvoer van bloed en problemen bij de afvoer. De laatste komt minder vaak voor, maar is wel van belang: als alle afvoerende bloedvaten verstopt zijn, is de doorstroming ook in gevaar.

Er is in de meeste gevallen sprake van problemen in de aanvoer. Voorbeelden daarvan zijn:

• Het hart klopt niet vaak genoeg of niet voldoende krachtig. Er is dan sprake van hartfalen.
• De aanvoerende slagader, arterie, is verstopt door:
  • een trombus. Dat geeft trombose.
  • een embolie
  • arteriosclerose
  • atheromatose
• De slagader is afgekneld door:
  • een tumor
  • een beklemde breuk, een complicatie bij onder andere een navelbreuk en liesbreuk
  • torsie, bijvoorbeeld een gedraaid stuk darm
  • intussusceptie, een ineengeschoven stuk darm
• Er is door een verwonding onvoldoende circulerend bloedvolume.
• sikkelcelanemie

Gevolgen

De hersenen zijn het gevoeligst voor ischemie. Die lopen al na enkele minuten zonder bloedtoevoer onomkeerbare schade op. Een ander kwetsbaar orgaan is de hartspier, terwijl veel andere weefsels en organen enkele uren van bloed verstoken kunnen blijven, vooral als ze worden gekoeld om de stofwisseling langzamer te laten gaan. Het is hierdoor mogelijk een gekoelde nier bij 0°C te transporteren om deze bij iemand anders te implanteren.

Behandeling

De behandeling ligt in theorie voor de hand: de doorstroming weer op gang brengen door de pompfunctie te herstellen, het volume op peil te brengen en de geblokkeerde vaten weer open te maken, maar het is in de praktijk een van de lastigste problemen van de moderne geneeskunde. Vooral naarmate de geblokkeerde vaatjes kleiner zijn, is het moeilijker de doorbloeding te herstellen. Bij problemen in de hersenen en in het hart is er bovendien altijd maar weinig tijd, waarin de behandeling nog zinvol is.

Voorbeelden van behandelingen om de doorbloeding te herstellen zijn trombolyse, PTCA of dotteren en een overbruggingsoperatie.

Voorbeelden

Bekende, op ischemie berustende klachten bij de mens zijn onder andere:

• in het hart:
  • een hartinfarct
  • angina pectoris, dat is een pijn op de borst door doorbloedingsstoornissen van de hartspier
• in de hersenen
  • TIA, transient ischemic attack, kortstondige ischemische aanval
  • Cerebrovasculair accident, beter bekend als beroerte of attaque
  • tussenvormen hiervan: RIND of reversible ischemic neurological deficit
• amaurosis fugax, een gevolg is van een doorbloedingsstoornis van het netvlies.
• etalagebenen, claudicatio intermittens
• angina abdominalis, plotselinge heftige buikpijn
• vasculaire gangreen