Wintertenen

Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht. Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.

Wintertenen
Perniosis
Coderingen
ICD-10	T69.1
ICD-9	991.5
Portaal    Geneeskunde

Wintertenen of winterhanden, perniosis (Lat. pernio, winterhand of wintervoet), bestaat uit blauwrode, pijnlijke, hevig jeukende zwellingen van tenen of vingers. De aandoening komt met name voor tijdens de wintermaanden en wordt veroorzaakt door de inwerking van koude op een gebrekkig doorbloede huid.

Ontstaanswijze

Kou vormt de belangrijkste factor voor het ontstaan van wintertenen. Kou zorgt voor het samentrekken van de arteriolen en venulen in de huid en verwijding van de haarvaten; bij verwarming treedt het omgekeerde op. Dit regelmechanisme zorgt voor een minder goede doorbloeding van handen en voeten tijdens koude omstandigheden, waardoor de vitale organen warm blijven. Bij mensen met perniosis functioneert dit mechanisme niet goed. De venulen reageren te traag op temperatuurveranderingen, met name tijdens verwarming. Hierdoor ontstaat stuwing in het capillaire vaatnet. Dit leidt tot plaatselijke roodheid, zwelling, jeuk en branderig gevoel van handen of tenen.

Factoren die een negatieve invloed hebben op de doorbloeding van handen en voeten, die het ontstaan van wintertenen bevorderen zijn:

• onvoldoende warme kleding
• langdurig blootstellen van handen en voeten aan lage temperaturen

De aandoening kan ook veroorzaakt worden door een onderliggende vaataandoening:

• fenomeen van Raynaud
• lupus erythematodes
• collageenziekten
• atherosclerose
• veranderde bloedviscositeit

Symptomen

De patiënt presenteert de volgende symptomen:

• vrij acuut ontstaan van klachten
• jeuk/branderigheid/pijn aan strekzijde vingers en tenen
• lokale blauwrode, gezwollen, vrij scherp begrensde plekken
• klachten verergeren bij opwarmen
• drukkend gevoel onder de nagel

Behandeling

Het gaat in de meeste gevallen om een onschuldige aandoening. De aandoening kan voorkomen worden door het nemen van wisselbaden of een voetsauna (infrarood) waardoor de doorbloeding verbetert. De patiënt dient koude te vermijden en zich warm te kleden. Regelmatig en voldoende bewegen tijdens koude omstandigheden kan nuttig zijn. De werking van lokale en systemische middelen bij perniosis is niet bewezen en dus ook niet wenselijk. Vroeger werden er vaak injecties met vitamine D gegeven maar enig effect hiervan is nooit wetenschappelijk aangetoond.Calciumantagonisten zoals nifedipine worden vanwege de vaatverwijdende werking bij ernstige wintertenen met succes voorgeschreven.