Sensorische zenuwcellen (ook wel gevoelszenuwcellen of afferente zenuwcellen) of sensorische neuronen (ook wel afferente neuronen) geleiden impulsen van zintuigcellen naar het centrale zenuwstelsel. De cellichamen van de meeste sensorische zenuwcellen liggen in de ruggenmergszenuwknoop vlak bij het centrale zenuwstelsel. Een sensorische zenuwcel heeft een lange dendriet (formeel eigenlijk het perifere deel van het pseudo-unipolaire axon) en een kortere axon (feitelijk het centrale deel van het axon). Het axon kan de impulsen via de schakelneuron doorgeven aan de motorische neuron. Soms is de dendriet wel een meter lang, bijvoorbeeld bij een sensorische zenuwcel die impulsen geleidt van een zintuigcel in een teen naar het cellichaam vlak bij het ruggenmerg. Deze sensorische zenuwcellen krijgen hun impulsen van een gevoelsreceptor en hebben meestal maar een uitloper, die zich direct vertakt in twee, een naar de receptor en een naar het centraal zenuwstelsel.
Een sensorische zenuwcel is een deel van een reflexboog (hier veroorzaakt door een punaise in de poot)
Illustratie van tastzinzenuwen in de huid
Illustratie van lamellaire lichaampjes (lichaampje van Pacini)
Illustratie van een Ruffini cilinder
Illustratie van een schijf van Merkel
Illustratie van een tastzinlichaampje
Illustratie van een wortelhaarplexus (vertakt netwerk)
Illustratie van een zenuw met blote uiteinden
Indeling
Adequate stimulus
Adequate stimuli kunnen gebruikt worden voor de indeling van de sensorische receptoren:
- Baroreceptoren reageren op bloeddruk
- Chemoreceptoren reageren op chemische stimuli van bijvoorbeeld het ademhalingscentrum
-
Elektromagnetische stralingsreceptoren reageren op elektromagnetische straling
- Infrarode receptoren reageren op infrarode straling
- Fotoreceptoren reageren op zichtbaar licht
- Ultraviolette receptoren van bijvoorbeeld honingbijen reageren op ultraviolette straling. Ook in de menselijke huid blijken ultraviolette receptoren aanwezig.
- Cryptochroomreceptoren zijn gevoelig voor het violet-blauwe gedeelte van het spectrum en ook gevoelig voor de oriëntatie ten opzichte van het magnetische veld
-
Elektroreceptoren reageren op een electromagnetisch veld
- Ampullen van Lorenzini reageren op electromagnetisch velden, zoutgehalte en op temperatuur, maar de primaire functie is die van electroreceptoren
- Hydroreceptoren reageren op veranderingen in vochtigheid
- Magnetoreceptoren reageren op magnetische velden
- Mechanoreceptoren, zoals rekreceptoren van het ademhalingscentrum, reageren op mechanische stress of mechanische spanning
- Nociceptoren reageren op verwonding of dreiging op verwonding aan lichaamsweefsels vaak leidend tot het voelen van pijn
- Osmoreceptoren reageren op de osmolariteit van vloeistoffen (zoals in de hypothalamus)
- Proprioceptoren, zoals spierspoeltjes en Golgi-peeslichaampjes zorgen voor het waarnemen van de positie van het lichaam en die van de ledematen
- Thermoreceptoren reageren op temperatuur: hitte, koude of beide
Zie ook
| Bronnen, noten en/of referenties |