Een viroïde is een molecuul dat uit een relatief kort enkelstrengs-RNA of enkelstrengs-DNA bestaat. Van deze laatste zijn er maar enkele bekend; de meeste viroïden bestaan uit RNA. Het kan vergeleken worden met een virus, maar een viroïde is veel kleiner en heeft geen eiwitmantel. Viroïden kunnen zich alleen in planten vermenigvuldigen. Er zijn ruim dertig soorten bekend. Viroïden zijn ontdekt in 1967 door de Amerikaan Theodor Diener en zijn sterk fytopathogeen, het RNA bevat geen signalen voor vertaling in eiwit. Het eerste viroïde dat werd ontdekt is aardappelspindelknolviroïde (PSTVd).
Viroïden zijn ziekteverwekkers bij planten, zoals aardappel, tomaat, komkommer en hop.
Viroïden worden ook kunstmatig gemaakt voor gebruik bij genetische manipulatie. Onder bepaalde omstandigheden is het mogelijk een virus kunstmatig te degenereren tot een viroïde, die dan alleen nog bestaat uit nucleïnezuur dat zichzelf kan vermeerderen. Een viroïde is dus anders gezegd een naakt virus. Als deze viroïde samen met het oorspronkelijke virus kunstmatig vermeerderd wordt onder toevoeging van nucleïnezuren en aminozuren, krijgen de viroïden de overhand doordat ze zich sneller vermeerderen.
| Primaire en secundaire structuur van het aardappelspindelknolviroïde: |
|---|
1 CGGAACUAAA CUCGUGGUUC CUGUGGUUCA CACCUGACCU CCUGAGCAGA AAAGAAAAAA 61 GAAGGCGGCU CGGAGGAGCG CUUCAGGGAU CCCCGGGGAA ACCUGGAGCG AACUGGCAAA 121 AAAGGACGGU GGGGAGUGCC CAGCGGCCGA CAGGAGUAAU UCCCGCCGAA ACAGGGUUUU 181 CACCCUUCCU UUCUUCGGGU GUCCUUCCUC GCGCCCGCAG GACCACCCCU CGCCCCCUUU 241 GCGCUGUCGC UUCGGCUACU ACCCGGUGGA AACAACUGAA GCUCCCGAGA ACCGCUUUUU 301 CUCUAUCUUA CUUGCUUCGG GGCGAGGGUG UUUAGCCCUU GGAACCGCAG UUGGUUCCU |
| Vermoedelijke secundaire structuur van het aardappelspindelknolviroïde |
Taxonomie
Er zijn 33 soorten viroïden bekend.
- Familie: Pospiviroidae
- Geslacht: Apscaviroid
- Soort: Apple dimple fruit viroid
- Soort: Apple scar skin viroid
- Soort: Australian grapevine viroid
- Soort: Citrus bent leaf viroid
- Soort: Citrus dwarfing viroid
- Soort: Citrus viroid V
- Soort: Citrus viroid VI
- Soort: Grapevine yellow speckle viroid 1
- Soort: Grapevine yellow speckle viroid 2
- Soort: Pear blister canker viroid, Perenblaasjeskankerviroïde
- Geslacht: Cocadviroid
- Soort: Citrus bark cracking viroid
- Soort: Coconut cadang-cadang viroid
- Soort: Coconut tinangaja viroid
- Soort: Hop latent viroid, Latent hopviroïde
- Geslacht: Coleviroid
- Soort: Coleus blumei viroid 1
- Soort: Coleus blumei viroid 2
- Soort: Coleus blumei viroid 3
- Geslacht: Hostuviroid
- Soort: Hop stunt viroid, Hopdwerggroeiviroïde
- Geslacht: Pospiviroid
- Soort: Chrysanthemum stunt viroid, Chrysantendwergziekteviroïde
- Soort: Citrus exocortis viroid
- Soort: Columnea latent viroid
- Soort: Iresine viroid 1
- Soort: Mexican papita viroid
- Soort: Pepper chat fruit viroid
- Soort: Potato spindle tuber viroid, Aardappelspindelknolviroïde
- Soort: Tomato apical stunt viroid
- Soort: Tomato chlorotic dwarf viroid
- Soort: Tomato planta macho viroid
- Geslacht: Apscaviroid
- Familie: Avsunviroidae
- Geslacht: Avsunviroid
- Soort: Avocado sunblotch viroid
- Geslacht: Elaviroid
- Soort: Eggplant latent viroid
- Geslacht: Pelamoviroid
- Soort: Chrysanthemum chlorotic mottle viroid, Chrysantenbontviroïde
- Soort: Peach latent mosaic viroid, Perzikzwakmozaïekviroïde
- Geslacht: Avsunviroid