|
Dit artikel bevat verouderde informatie en zou bijgewerkt moeten worden. U wordt uitgenodigd om dit artikel bij te werken. |
Een teksttelefoon is een speciaal hulpmiddel voor doven en slechthorenden om via het typen van tekst met elkaar te kunnen communiceren over het vaste telefoonnet. Een teksttelefoon is een soort eenvoudige computer, met maar één functie: bij het bellen naar een andere teksttelefoon wordt de op een toetsenbord getypte tekst via DTMF als pulstonen over de telefoonlijn verzonden. Aan de andere kant worden deze tonen weer vertaald naar tekst, die vervolgens op een beeldscherm wordt weergegeven. Teksttelefoneren gaat dus teken voor teken. Je kunt dus zien wat de andere op het moment aan het intypen is. Dat wordt ook wel real-time text genoemd. Sommige teksttelefoons hebben de mogelijkheid om een fax mee te versturen en ontvangen.
Soms wordt gedacht dat chatten via instant messengers hetzelfde is als teksttelefonie. Dat is niet correct, want "chatten via instant messengers" geeft de tekst als een blok van meerdere woorden tot enkele zinnen weer in één keer. Het is geen teken-voor-tekencommunicatie, want dan moet je wachten totdat de andere persoon de tekst heeft uitgetypt en op verzenden drukt. Hoewel "chatten" een prima communicatiemiddel is, zal het niet de directe conversatie-ervaring geven die teken-voor-tekentekst geeft.
Tegenwoordig bestaan de meeste teksttelefoons uit een klein kastje, een 9-inch-beeldscherm en een toetsenbord. Er zijn ook teksttelefoons in de vorm van een programma op een 'gewone' personal computer (pc) met een aangepaste modem. Een gewone telefoon, fax of printer kunnen als randapparatuur aangesloten worden.
Begin jaren tachtig gingen de Dovenraad (tegenwoordig Dovenschap) en de PTT samenwerken om telefoneren voor doven mogelijk te maken. De PTT voelde zich door de telecomwet wettelijk verplicht om hieraan mee te werken. In samenwerking met de telecommunicatiecommissie van de Dovenraad kwam eerst de schrijftelefoon tot stand. De schrijftelefoon had een pen, een schrijfvlak en een beeldscherm. Door op het schrijfvlak te schrijven ontstaat een lijn op het beeld; het andere uiteinde van de lijn vervaagt langzaam. Hiermee was het mogelijk om woord voor woord te communiceren. Een houten doos met een regel tekst en een toetsenbord was het eerste model teksttelefoon. Dit prototype werd getest door leden van de telecommunicatiecommissie.
Het eerste model dat in productie genomen werd had één regel en druktoetsen als een telefoon. Door middel van toetscombinaties moesten letters gemaakt worden. Deze combinaties worden nog steeds bij de teksttelefoon gebruikt:
| *1 = A | 1 = B | #1 = C | *#1 = 1 |
| *2 = D | 2 = E | #2 = F | *#2 = 2 |
| *3 = G | 3 = H | #3 = I | *#3 = 3 |
| *4 = J | 4 = K | #4 = L | *#4 = 4 |
| *5 = M | 5 = N | #5 = O | *#5 = 5 |
| *6 = P | 6 = Q | #6 = R | *#6 = 6 |
| *7 = S | 7 = T | #7 = U | *#7 = 7 |
| *8 = V | 8 = W | #8 = X | *#8 = 8 |
| *9 = Y | 9 = Z | #9 = [backspace] ? | *#9 = 9 |
| *0 = ! ? | 0 = [spatie] ? | #0 = ? ? | *#0 = 0 |
Niet veel later bracht PTT een teksttelefoon op de markt met scherm van twee regels en een QWERTY-toetsenbord.
Naar verluidt is bij het ontwerp van de teksttelefoon rekening gehouden met inpassing in het vergoedingssysteem voor hulpmiddelen voor gehandicapten. Uitgangspunt hierbij was dat het apparaat makkelijker in het systeem opgenomen zou worden als het niet of moeilijk door niet-gehandicapten gebruikt kon worden. Daarom zou in eerste instantie voor het bovenstaande systeem gekozen zijn. De teksttelefoon heeft meer tekens dan hierboven beschreven. De extra tekens zouden met combinaties van dubbele ** en ## werken.
In 1985 werd door de firma Goedhart de Visicom ontwikkeld. De Visicom bestond uit een groot, wit toetsenbord met ingebouwde computer (ZX Spectrum), waarop een beeldscherm aangesloten kon worden. In de jaren negentig bracht Goedhart een kleinere versie uit onder de naam "mini-Visicom". Deze heeft een modem met een maximale snelheid van 2400 bps. Na het faillissement van Goedhart in 2000 werd de Visicom overgenomen door HGT. In 2007 werd HGT wederom overgenomen door AnnieS.
Begin van de 21e eeuw ontwikkelde Blue-Comm BV uit Amsterdam de eerste kleine mobiele teksttelefoon (The Buddy) die via een kabeltje op diverse modellen mobiele telefoons aangesloten kan worden. Aansluiting op de vaste lijn is daarnaast ook mogelijk via een console. Begin 2008 ontwikkelde Blue-Comm een volstrekt nieuw concept teksttelefoon welke functioneert op elke willekeurige pc of laptop onder Windows. Een kleine interface wordt aangesloten op de pc en aan de andere kant wordt de telefoonlijn aangesloten. Ook bracht Blue-Comm een geavanceerde versie uit van de TM1 (text messenger 1). Deze versie is uitgevoerd met een telefoonbeantwoordfunctie.
Ondanks ontwikkelingen op het gebied van de teksttelefoon neemt de rol ervan af door de communicatiemogelijkheden die het internet biedt en de steeds betere mogelijkheden van een cochleair implantaat. Dragers van een dergelijk implantaat zijn na een intensieve hoortraining soms in staat om te telefoneren, hoewel het uiteindelijke resultaat verschilt van persoon tot persoon.
Er bestaan speciale teksttelefoonservices waarmee teksttelefoonbezitters kunnen bellen naar gewone telefoons en vice versa.
KPN werkt samen met AnnieS aan de ontwikkeling van mobiele telefonie voor doven. Hierbij wordt een BlackBerry gebruikt met daarop een speciaal ontwikkelde 'real-time text'-applicatie. Daardoor kan met zowel teksttelefoons als pc's met een internetverbinding gecommuniceerd worden. De 'real-time text'-applicatie kan op twee manieren op de pc werken: door gebruik te maken van een real-time-text-programma/software of van de webclient die draait in de webbrowser. In 2008 begon Annies campagne te voeren onder alle welzijnsstichtingen voor doven voeren om de mobiele teksttelefoon te bevorderen. Dit werd mogelijk gemaakt door samenwerking met T-Mobile Nederland. De BlackBerry maakt gebruik van een dataverbinding in tegenstelling tot de Buddy en de TM1. Daardoor is de BlackBerry met de 'real-time text'-applicatie ook heel goed in staat om de teksttelefoon te ondersteunen via het AnnieS-platform.
De mobiele teksttelefoon op de BlackBerry is beschikbaar voor alle doven en slechthorenden in Nederland en wordt net als de teksttelefoon of andere hulpmiddelen volledig door de zorgverzekeraar vergoed.
Met de opkomst van SMS en andere apps op mobiele telefoon zoals Whatsapp zijn doven meer in staat onderling en rechtstreeks met horenden te communiceren dmv schriftelijke telecommunicatie. Het gevolg dat de teksttelefoon niet meer in gebruik is. Dit geldt ook voor The Buddy en Annies Blackberry. Voor communicatie in gebarentaal blijft beeldtelefoon nog steeds noodzakelijk.
Zie ook
